تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

کتاب «تاریخ شفاهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» مصاحبه هایی با متصدیان سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. نحوه شکل گیری سیاست خارجی ایران و موضع کشورهای مختلف در قبال ایران از جمله مسایلی به شمار می آید که در این کتاب به آن ها پرداخته شده است.

 انتشار این کتاب سابقه چهارساله دارد و از سال 1389 این گفت وگوها شروع شده است. 

در این کتاب با بیش از 20 دیپلمات های جمهوری اسلامی مانند دکتر علی اکبر ولایتی، منوچهر متکی، علی اکبر صالحی، حسین شیخ الاسلام، سیدهادی خسروشاهی، جواد منصوری، ناصر نوبری، حسن کاظمی قمی، ناصر نوبری، ابوالفضل زهره وند و… گفتگو شده است. 

برخی از این مصاحبه ها در روزنامه ایران و در ویژه نامه رمز عبور منتشر شده است و برخی نیز مصاحبه هایی است که محمد رحمانی طی سال های گذشته با این افراد داشته است. بنا به گفته نویسنده کتاب تعدادی از دیپلمات ها حاضر به مصاحبه نشده اند. 

عملکرد کارگزاران نظام در دوره های مختلف انقلاب، رویکرد سیاستمداران در قبال سیاست خارجی در این سال ها، نحوه شکل گیری سیاست خارجی ایران، موضع کشورهای مختلف در قبال جمهوری اسلامی ایران، فعالیت سفرا برای رساندن پیام انقلاب به اقصی نقاط جهان و فراز و نشیب های سیاست خارجی در زمان جنگ تحمیلی، دولت سازندگی، دولت اصلاحات و دوره حاکمیت اصول گرایان از جمله مسایلی هستند که از لا به لای این مصاحبه ها روشن می شود. 

به طور کلی، این کتاب حاوی ناگفته های خواندنی از روند دیپلماسی در جمهوری اسلامی در مقطع (1358-1389) است. 

در بخشی از کتاب آمده است: «بسیاری می پنداشتند وادادگی ایران در مقابل بیگانگان و این نوع سیاست با پیروزی انقلاب اسلامی به نقطه آخر رسیده است. انتظار می رفت انقلابیون در قامت دیپلمات هایی باهوش و با درایت با آزمون و خطا به الگویی نو از راهبرد سیاست خارجی برسند. اما سال ها بعد از پیروزی انقلاب یکی از مسوولان ارشد نظام که سال ها وظیفه مدیریت پرونده های حساس را به عهده داشته است و در مقطعی از تاثیرگذارترین افراد در تبیین سیاست خارجی کشور به حساب می آمد، بارها در مصاحبه ها و حتی کتاب خاطرات خود تاکید می کند: آمریکا بنز، اروپا پیکان و کشورهای عدم تعهد دوچرخه هستند و نگذاشتند ما سوار بنز شویم؟! 

یعنی باز هم همان نگاه دیپلماسی قجری و تکیه به نیروی سوم! 

گویا مسوولانی نظیر ایشان تا به حال به سر در وزارت خارجه نگاهی نیفکنده اند که «نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی.»